Vikipedi tartışma:Biliyor muydunuz?/Arşiv/Ekim 2010 öncesi

Tespit edilen sorunlar

Depoya bir göz attım ve tespit ettiğim sorunları belirtmek istiyorum. Sorunları tartışılması için alt başlıklara böldüm.

Sistematik yanlılık ve millileşmiş ansiklopedi sorunu

Bu sıra ile bu bilgilerin anasayfada yer almaması gerektiğine inanıyorum. Listeye göz atıldığında öne çıkan aşırı bir Türkiye içeriği mevcut. Bundan yaklaşık bir hafta sonra anasayfada yer alan her bir bilgi Türkiye'deki bir şey hakkında olacak. Tamam, Türkçe sürüm olduğundan bunların daha çok submit edilmiş olması doğal, ama bu temel politikalırımızı ihlal eden bir seviyede. Bölümün ismini "Türkiye hakkında bilmedikleriniz" yapsak uyar. Yersiz önem verme kısmı maddeler için yazılmış bir politika ama bu olay tanım itibariyle bir yöv örneği.

Aynısı Yahudi içeriği için de geçerli. Herhalde sayfanın İbranice Vikipedi'deki muadilinde bu kadar Yahudi içeriği yoktur. Dünyanın %0.2'sinin, VP'deki maddelerin de benzer şekilde çok çok küçük bir kısmını oluşturmalarına rağmen neden bu kadar fazla Yahudi factine yer verilmeli? Avrupa, ABD ve Orta Doğu ülkelerini çıkartırsak sadece 4 tane girdi (Japonya, Kuzey Kore, Arjantin ve Honduras) var koca listede.

Aynı hususta ele alınabilecek ve gözüme çarpmış bir diğer konu ise burada yer edinmiş katliamlar. İki adet katliam bahsedilmiş; bunlar Hocalı ve Kıbrıslı Türklere karşı EOKA'nın gerçekleştirmiş olduğu katliamlar. Böyle şeyler tabi yer alabilir, ancak insan "neden bunlar seçilmiş?" diye sormadan edemiyor. Yine hepsi Türkler hakkında. Bunlar Ruanda veya Cungar Soykırımı'ndan daha mı önemli veya ilginç?

Bunun dışında verilen bilgilerin dalları da çok sınırlı; %70 tarihi konular hakkında ve bazı girdiler tarihte bugün başlığına daha çok uyuyor. VP olarak doğa bilimleri ve popüler kültür başta olmak üzere geniş bir yelpazede dolu konu var. Bu yönden de dengelenmeli.

Belirsiz ve tarihsiz girdiler

Gördüğüm kadarıyla bazı girdiler hiç bir tarih belirtmiyor, bazılarının da güncellenmesi gerekli. Örneğin ""Tarımda toprağın işlenmesi ve ürünlerin tüketicilere taşınması için harcanan petrol, dünya tüketiminin %17'sidir." hangi yıl için ve şu an böyle mi? "Cinsel aktif kadınların çoğu hayatları boyunca bir zamanda rahim ağzı kanserine neden olan insan papilloma virüsü ile enfekte olmuştur." bu belirsiz ifadede "çoğu" yerine oranı verilmeli ve tespit tarihi yazılmalı mesela. "Zaman gazetesi on farklı dil ve iki farklı alfabede basılmaktadır." bu gazete basılmıyor bile artık.

Bağlantı yapılan maddelerdeki sorunlar

Bağlantı yapılan maddelerin önemli bir bölümü kaynaksız ifade dolu, küçük ve/veya bakım gerektiriyor. Kriterler kısmındaki 1500 bayt kuralı günümüz vikipedisi için yeterli değil.

Kesin yargılar

Pek çok girdide, gerçekte tartışmalı olan veya farklı teorilerin öne sürüldüğü durumlar için kesin yargıların kullanılmış olduğu bir dil var. Örneğin ilk girdi halk etimolojisiyle alakalı bir olguyken salt gerçekmiş gibi sunulmuştu dün değiştirilene kadar.

Sonuç

Bu hususlar neticesinde bu sırada ve bu içerikteki girdilerin ciddi bir inceleme geçirmeden anasayfa gibi yüksek trafik alan ve Vikipedi'yi temsil etmesi gereken bir ortamda sunulmalarına şüpheyle yaklaşıyorum. KM ve SM içeriğin yanında, güvenilirliği şüpheli, yanlı, dengesiz, dilsel açıdan problemli ve 2010 yılında alınmış kararlara göre seçilmiş güncel olmayan içerikler olmamalı. Yeni girdiler eklenene kadar bu var olan içerik daha dengeli bir sıraya dizilmeli. Kesinlikle içerik ve uzunluk konusunda yeni kriterler belirlenmeli. Sürekli üst üste aynı konudan bilgilerin çıkmaması için tarih, bilim, siyaset gibi, eskiden günün maddesi seçerken yaptığımız üzere kategorilendirmeye gidilmeli. Bu maddeleri geri dönüştürmek zaten aslında yeni maddeler için oluşturulmuş bu sisteme ters. 10 sene önce yapılmış hataları tekrar edeceğimize yeni girdiler oluşturulmalı.

Mesaj sayfasında konuştuğumuz @Vito Genovese ve @Seksen iki yüz kırk beş ile aktif olduğunu gördüğüm @Nanahuatl, @Satirdan kahraman, @SAİT71, @Can, @Dr. Coal, @Dijkstra, @İazak, @Madrox, @Ornek11222, @Victor Trevor, @Saotura, @Dakmor Tojira etiketliyorum. — Bu imzasız yazı Gogolplex (mesaj • katkılar) tarafından eklenmiştir.

Gogolplex: İmza olmadığı için seslenmeler gitmedi. Ben listeyi senin yerine kopyalayayım yeniden: @Seksen iki yüz kırk beş, @Nanahuatl, @Satirdan kahraman, @SAİT71, @Can, @Dr. Coal, @Dijkstra, @İazak, @Madrox, @Ornek11222, @Victor Trevor, @Saotura, @Dakmor Tojira

Burada yapılmış olan seçimlerin çok çok resmî bir statüsü olmadığından, mevcut depoyu çöpe atmaya çok olumlu bakmıyorum. Yapmamız gereken içeriğin üzerinden geçip temizlik yapmak bence. Sorunlu girdi varsa da elbette çok düşünmeden silebiliriz. Yenileri de eklendikçe güzel bir denge yakalarız diye düşünüyorum. Önümüzdeki 5-10 günün eklemelerini kendi adıma dikkatli yapacağım LostMyMind'a da sesleneyim bu konuda hatta. Bu arada ilgi duyan biri de tüm listeye vakit ayırabilirse rahat ilerleriz bence.

Vito Genovese 17.12, 2 Şubat 2021 (UTC)

Aynı görüşteyim. --Dijkstra·ileti 18.21, 2 Şubat 2021 (UTC)

Diğer görüşlere katılıyorum ancak sistemik yanlılık nedeniyle kullanmamamız gerektiği eleştirisine katılmıyorum, yersiz önem verme ve millî ansiklopedi politikalarının buradaki konumuzla en ufak bir ilgisi dahi olmadığını ve bu eleştirinin toplulukta karşılık bulmasının "biliyor muydunuz?" uygulamasını anlamsızlaştıracağını düşünüyorum. Bunun gibi altta yatan topluluğun ilgi alanlarına dayanan süreçlerde dengeli ve küresel bir temsil beklemek, gerçekten küresel bir katılımcı kitlesi olan İngilizce Vikipedi için dahi büyük bir sıkıntıyken, maalesef Türkçe Vikipedi için hiçbir zaman gerçekleşemeyecek bir beklentidir. Dürüst olmam gerekirse, iyileşen makine çevirisi teknolojileriyle birlikte Türkçe Vikipedi'nin önümüzdeki on yılda veya on yıllarda daha "bölgesel" bir Vikipedi olacağını da düşünerek (hâlihazırda içerik çevirmeninden eklenen çok sayıda maddeye pek az dokunuş gerekiyor), bunu üzerine gidilmesi bir sorun olarak pek göremiyorum. Daha küçük bir Vikipedi olduğumuz için kişilerin ilgi alanları da çok önemli oluyor, mesela Yahudilikle ilgilenen eski bir kullanıcımız yüzünden Yahudilik konularının fazla temsil edilmesi eleştirilmiş. Bu eleştirilmesi değil, takdir edilmesi gereken bir konudur. Bu uygulamanın arkasındaki en büyük beklenti de buna bakan kişinin "bak insanlar yapıyor, ben de kendi alanımı hadi her gün anasayfaya çıkarayım!" diye düşünmesidir. "X, Y'den daha az ilginç" tarzı soruları da burada kategorik olarak reddetmek lazım, çünkü bunlar "Vikipedi topluluğu olarak en ilginç bulduğumuz konular" değil, "Vikipedi topluluğunun çalışmalarından aday gösterilen ve kriterlere uyan konular" (tarihte bugün bölümünden farkı da bu). Bu noktada hepimiz neye önem verdiğimizi sorgulamalıyız. Mesela cinsiyet dengesinin çok önemli olduğunu düşünen biri olarak buna tepkimi "çok erkek futbolcu biyografisi var" deyip deponun kullanılmasına karşı çıkarak değil, daha fazla kadın biyografisini ilerleyen aylarda aday göstererek vermem gerekir. Seçkin maddelerden biliyor muydunuza, Vikipedi'nin anasayfada kaliteli içeriğe yer vermesinin sebebi tamamen budur. --Seksen iki yüz kırk beş / GGT (mesaj) 18.38, 2 Şubat 2021 (UTC)

• İçerik oranıyla ilgili tüm diyeceklerimi sevgili @Seksen iki yüz kırk beş ayniyle aktarmış, eline sağlık. Şimdilik şöyle bir içerik oluşturdum, ilk listede gözüme çarpanları ayıkladım, geçersiz/tartışmalı olanları buraya toplayıp düzeltebiliriz, tertemiz olur. Bunun dışında inci gibi sıra sıra dizilmişler. Bunu ayıklamaya değer çünkü zamanında bunca uğraşılmış, emek verilmiş. Şimdi toptan yok saymak ya da arşivlemek yerine bir kontrol edip düzenlemeye değer. Satırdan Kahraman (mesaj) 21.19, 2 Şubat 2021 (UTC)