Vasil Kınçov
Vasil Kınçov | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 26 Temmuz 1862 Vratsa, Bulgaristan |
| Ölüm | 6 Şubat 1902 (39 yaşında) Sofya, Bulgaristan, Milli Eğitim Bakanlığı |
| Milliyet | Bulgar |
| Meslek | Öğretmen, siyasetçi, yazar Bulgaristan Millî Eğitim Bakanı (1902) |
| Siyasi parti | İlerici Liberal Parti (Progresivnoliberalna partiya) |
| Evlilik | Hristina Baltacieva |
| Ödüller | Sivil Liyakat Nişanı |
Vasil Kanchov[a] veya Vasil Kınçov (Bulgarca: Васил Кънчов; 26 Temmuz 1862, Vratsa - 6 Şubat 1902, Sofya), 1902 yılında Bulgaristan Milli Eğitim Bakanlığı yapmış Bulgar öğretmen, siyasetçi, coğrafyacı ve yazardır. 1892/93 eğitim yılında Selanik Bulgar Erkek Lisesinin müdürlüğünü yapmış ve aynı okulda kimya öğretmeni olarak çalışmıştır. 1902 yılında bir öğretmen tarafından makamında öldürülmüştür.
Hayatının erken dönemi ve eğitimi[değiştir | kaynağı değiştir]
Vasil Kınçov, 1862 yılında İvraca, Bulgaristan'da doğdu. Sekizinci sınıfı tamamlamasının ardından belediyenin sağladığı bursla Lom Lisesinde eğitim gördü, üstün başarıyla 1884 yılında mezun oldu ve muallimlik yapmak üzere memleketine döndü. Ertesi yıl kimya okumak üzere devlet bursuyla Harkiv'e gitti. Fakat Kasım 1885 tarihinde Sırp-Bulgar Savaşı patlak verince eğitimini yarıda kesti ve gönüllü olarak orduya katılmak niyetiyle ülkesine döndü. Kısa süren savaştan sonra kimya teknolojisi alanında eğitim görmek için Almanya'ya gitti. Ama 1888 yılında romatizma hastalığının tedavisi için Tirol'e gitmesi üzerine burs hakkını kaybetti ve mezun olamadı.
Kariyeri[değiştir | kaynağı değiştir]
Sofya'da kısa süre öğretmenlik yaptıktan sonra 1888'in Eylül ayında, o dönemde Osmanlı toprakları sınırlarında bulunan Selanik'e gitti. Sonraki yıllarda, merkezi İstanbul Ortaköy'de bulunan Bulgar Eksarhlığı'nın himayesinde Makedonya'da yürütülen Bulgar eğitim ve aydınlanma davasında faal olarak rol üstlendi.
1888-1891 yılları arasında Selanik Bulgar Erkek Lisesinde kimya öğretmenliği yaptı, 1891 yılında Serez bölgesindeki Bulgar okullarının müdürü olarak tayin edildi. 1892/1893 eğitim yılında Selanik Bulgar Erkek Lisesinin müdürlüğüne getirildi. Burada, Bulgar Kız Lisesinde öğretmen olan Hristina Baltacieva ile evlendi.[1]
Vasil Kınçov, öğretmenliğinden arta kalan zamanda Makedonya'yı dolaşmaya başladı. Ziyaret ettiği yerlerin etnografyasını, tarihini, coğrafyasını ve sosyal hayatını gözlemledi ve bu gözlemlerinden bilgiler derledi. Yaptığı bu araştırma ve faaliyetler Eksarh I. Yosif'in dikkatini çekti. Eksarh Yosif, saha çalışmalarında kolaylık sağlanması amacıyla Kınçov'u Makedonya bölgesindeki bütün Bulgar mekteplerinden sorumlu başmüfettiş görevine getirdi. Müfettişlik görevi Kınçov'a daha çok araştırma yapma imkanı sağladı.[1]
Dolaştığı yerleşimlerle ilgili veri topladı, gözlemler yaptı ve yazdıklarını vakit kaybetmeden çeşitli dergilerde ve gazetelerde insanların ve bilimin hizmetine sundu.
1897 yılında başmüfettişlik görevinden istifa etti ve ülkesine döndü, başkente yerleşti. Bulgaristan'da, siyasetin istikrara kavuşamadığı bir dönem yaşanıyordu. İlerici Liberal Parti'nin (Progresivnoliberalna partiya) teklifi üzerine Kınçov, partiye katıldı. 1899 ve 1901 seçimlerinde Vraça'dan milletvekili seçildi, bir süre meclis başkanvekilliği yaptı. Bu sırada üyesi olduğu, daha sonra Bulgar Bilimler Akademisi'ne dönüşecek olan kurumun çalışmalarına destek verdi.
1902'in hemen başında Dr. Stoyan Danev'in kurduğu kabinede Milli Eğitim Bakanlığı görevine getirildi. Kabineye katılmasının ardından başbakan, "kabine daha büyük ağırlık kazandı," diyerek Kınçov'a dikkat çekti. Bakan koltuğuna oturmasından bir ay bile geçmemişken, henüz 39 yaşındayken, güvenliğin bir boşluğundan istifade ederek makam odasına giren akli dengesi bozuk bir öğretmen tarafından kurşunlanarak öldürüldü.[1]
Çalışmaları ve eserleri[değiştir | kaynağı değiştir]
Vasil Kınçov, bu kısa ömrüne birçok eser ve çalışma sığdırdı ve bir öğretmen ve müfettiş olarak sayısız hizmette bulundu. Öğretmenliğinin yanı sıra Makedonya'yı tüm yönleriyle, coğrafyasından sosyolojisine kadar gözlemledi, araştırdı ve yazdı. Bu araştırmalarla ilgili 100 civarında dosyanın yalnızca küçük bir kısmını yayımlayabildi.[1]
Başlıca eseri 1900 yılında yayımladığı Makedonya. Etnografya i Statistika (Makedonya'nın Etnografyası ve İstatiği) bölgede yaşayan Bulgar unsurlarıyla ilgili ilk bütünsel istatistiktir. Çok geçmeden bu kitap Fransızcaya da tercüme edildi. Sadece Kınçov'un kişisel gözlem ve tespitlerini değil, aynı zamanda konuya dair yapılmış çalışmalar ve yabancı seyyahların notlarını da içermesinden dolayı, bugün bile Makedonya'yı araştıran herkesin ilk başvurduğu kaynak olma özelliğini taşır.
Kınçov, Makedonya'daki Manastır, Prespa, Ohri, Köprülü ve özellikle de Üsküp gibi yerleşimlerle ilgili belgesel niteliği de taşıyan çalışmalar yaptı. Bu eserler, yazarın yolculuk notları olarak da değerlendirilir. Kınçov'un neredeyse bütün araştırmaları Makedonya bölgesini kapsamaktadır.
Kitapları[değiştir | kaynağı değiştir]
- Македония. Етнография и статистика (Bulgarca). 1900. OCLC 749018540.[b]
- Orohydrography of Macedonia 1911 ("Орохидрография на Македония").
- The region of Bitola, Prespa and Ohrid. Travel notes.. 1890 ("Битолско, Преспа и Охридско. Пътни бележки").
- The present and the past of the town of Veles. 1892 ("Сегашното и недавнашното минало на гр. Велес").
Anadolu seyahati[değiştir | kaynağı değiştir]
1899'un başında bir Bulgar dergisinin sağladığı maddi destekle İstanbul'a giden Vasil Kınçov, Marmara'nın Avrupa yakasını araştırmayı ve gözlemlemeyi planlıyordu fakat tam anlamıyla bir neden belirtmeden anılan bölgeye yapacağı ziyareti erteledi ve denizin Anadolu yakasında Manyas Gölü civarında bulunan Bulgar yerleşimlerini dolaşmaya karar verdi.
9 gün süren seyahatinin neredeyse her anını yazdı. İlk önce İstanbul'dan Mudanya'ya, sonra Bursa'ya, ardından Karacabey'e, Bandırma'ya ve en son da Gönen'e gitti; Bulgar aileler ile görüştü, köylerin yapılarını inceledi, ibadethaneleri araştırdı. Yazdıkları seyahatname diye adlandırılabilecek özellikleri taşıyordu. Bu seyahatname, Prof. Dr. Hüseyin Mevsim tarafından Türkçeye çevrildi ve ilk baskısı Yeditepe Yayınları'ndan 2021 yılında yapıldı.
Popüler kültürde[değiştir | kaynağı değiştir]
IMRO'nun kurucularından biri olan Ivan Hadzhinikolov, Kınçov'un Makedonya'yı Bulgarlaştırmak için Selanik'e öğretmen olarak geldiğini iddia etti. Hadzhinikolov, Makedonya'nın uzun süredir Bulgar olduğu ve Makedon Bulgarların uzun süredir bunun için çalıştıklarını da ifade etmiştir.[2]
Ölümü[değiştir | kaynağı değiştir]
Vasil Kınçov, göreve gelmesinden çok kısa bir süre sonra, 6 Şubat 1902 tarihinde Milli Eğitim Bakanlığı makamında akli dengesi bozuk bir öğretmen tarafından kurşunlanarak öldürülmüştür.
Mirası[değiştir | kaynağı değiştir]
Öğrencisi Ivan Krajnichanets onun hakkında şöyle yazmıştır:
| “ | Onun kültürel ve bilimsel faaliyetleri Makedonya'nın yeniden canlanmasında silinmez izler bıraktı.[3] | „ |
Antarktika'nın Loubet Sahili'ndeki Kanchov Zirvesi, adını Vasil Kınçov'dan almıştır.
Vratsa'da Vasil Kançov'un adını taşıyan bir okul bulunmaktadır[4] ve Sofya'da bir caddeye adı verilmiştir (Map). 5 Aralık 2012 tarihinde memleketinde Kınçov için yapılmış olan anıtın açılışı yapılmıştır.[5]
Kınçov'un torunu Fransız sanat tarihçisi ve bizantolog Tania Wellmans'tır.[6]
Galeri[değiştir | kaynağı değiştir]
-
Vasil Kınçov, kızı Nevena ile birlikte. -
Vasil Kınçov'un lise diploması. -
Vasil Kınçov'a verilen Sivil Liyakat Nişanı, 1898. -
Vasil Kanchov tarafından çizilmiş Makedonya'nın etnografik haritası. Makedonya. Etnografya i Statistika, 1900.
Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Bulgarca asıl adı
- ^ 29 Ocak 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c d Kınçov, Vasil (2021). Marmara'nın Öte Yakasında. Hüseyin Mevsim tarafından çevrildi. İstanbul: Yeditepe Yayınları. ISBN 978-625-7705-29-5.
- ^ Petrov, Todor (2002). ВМОРО през погледа на нейните основатели. Sofya: Военно издателство. s. 97. ISBN 9545092335.
- ^ Крайничанецъ, Иван П (1942). Спомени отъ изминалия пѫтъ въ живота ми. Книга I. Скопие: Печатница Крайничанецъ А. Д. s. 13.
- ^ ""Vasil Kanchov" Primary school".
- ^ "Откриха паметник на Васил Кънчов във Враца". vratzaplus.com. 5 Aralık 2012.
- ^ Илиева, Силвия (15 Mart 2018). "Васил Кънчов – гордостта на Враца". Espresso News. Erişim tarihi: 22 Ekim 2018.
Genel[değiştir | kaynağı değiştir]
- "Vasil Kanchov" (PDF). The Pride of Vratsa.
