Varlık, Artvin

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Varlık
Köy
Harita
Artvin'in Türkiye'deki konumu
Artvin'in Türkiye'deki konumu
Artvin üzerinde Varlık
Varlık
Varlık
Varlık'ın Artvin'deki konumu
ÜlkeTürkiye Türkiye
İlArtvin
İlçeMerkez
Coğrafi bölgeKaradeniz Bölgesi
Rakım823 m
Nüfus
 (2021)
 • Toplam210
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
İl alan kodu0466
İl plaka kodu08
Posta kodu08100

Varlık, Artvin ilinin Merkez ilçesine bağlı bir köydür.

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Varlık köyünün eski adı, Varaçkan'dır.[3] 1835 tarihli Livana sancağı nüfus defterinde ve 1876 tarihli Trabzon vilayeti salnamesinde Varaçkan (ورچكان) olarak geçer.[4][5] 93 Harbi'nin ardından Artvin bölgesine hakim olan Ruslar köyü Varaçkan (Варачкан) adıyla kaydetmiştir.[6] Gürcüce kaynaklarda Varaçkani (ვარაჩკანი) veya Varaçkana (ვარაჩყანა) olarak da geçer. Varaçkana bir tamlama olup ikinci kelime "kana" (ყანა) tarla anlamına gelir. Köyde Komesagara (ქომესაგარა), Pitaburi (ფითაბური), Verhvidziri (ვერხვიძირი), Sumbaturi (სუმბატური), Pirengauri (ფირენგაური), Sumetagara (სუმეთაგარა), Keisagara (ქეისაგარა), Borba (ბორბა), Ureki (ურეკი) ve Napetvari (ნაფეტვარი) gibi yer adları, buranın eski bir Gürcü yerleşmesi olduğunu düşündürmektedir. Ancak 19. yüzyılın ikinci yarısında da bu köyde Gürcüce konuşulmuyordu.[7][8][9]

Varaçkana, tarihsel Gürcistan'ın güneybatı kesimini oluşturan bölgelerden biri olan Klarceti'de yer alır. Klarceti, Gürcü Krallığı'nın prensliklerinden biriydi ve bu prensliğin merkezi Artanuci idi. Bu bölgeyi Osmanlılar 16. yüzyılın ilk yarısında Gürcülerden ele geçirdi.[10] Osmanlı idaresinde Çıldır Eyaleti içinde yer alan Varaçkana, 1835 nüfus tespiti sırasında, Berta ve Sinkoti nahiyelerini kapsayan Livane sancağının bir köyüydü. Bu tarihte köyde 42 hanede 121 erkek yaşıyordu. Vergi belirleme ve askere alma amacıyla gerçekleştirdiği bu nüfus tespitinde Osmanlı idaresi sadece erkek nüfus tespit etmiştir. Köyün toplam nüfusunu tespit etmek erkek sayısı kadar kadın eklenince, Varaçkana'nın toplam nüfusunun 242 kişiden oluştuğu ortaya çıkar. Köyün nüfusu "Müslim" olarak kaydedilmiştir.[11]

Varaçkana, 19. yüzyılın ikinci yarısında Trabzon Vilayeti'nin Lazistan sancağına bağlı Livane kazasının köylerinden biriydi. 1876 Trabzon vilayeti salnamesine göre köyde 24 hanede 130 kişi yaşıyordu. Salnamede belirtilemiş olmakla birlikte bu tarihte de Osmanlı idaresi sadece erkek nüfus tespit ediyordu. Erkek sayısı kadar kadın eklenince köyde yaşayan insan sayısının yaklaşık 260 kişi olduğu ortaya çıkar. Bu tespite göre de Varaçkana'nın nüfusu sadece Müslümanlardan oluşuyordu. Tarımla geçinen köyde hayvan varlığı olarak 10 eşek, 80 öküz, 60 inek, 2 at, 94 keçi ve 100 koyun tespit edilmiştir.[12]

Varaçkan, uzun süre Osmanlı egemenliğinde kaldıktan sonra, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından Rusların eline geçti. Rus idaresinin 1886 yılındaki nüfus tespiti sırasında Artvin sancağının (okrug) Artvin kazasında (uçastok) yer alıyordu. Bu kaza içinde Sveti nahiyesinin (сельское общество: kırsal topluluk) altı köyünden biriydi. Köyün nüfusu, tamamı "Türk" olarak kaydedilmiş olan 277 kişiden oluşuyordu.[6]

Varaçkana, Birinci Dünya Savaşı'nın sonlarında Rusya'nın bölgeden çekilmesinden bir süre sonra, Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti'nin sınırları içinde kaldı. Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali sırasında Ankara Hükümeti'nin Tiflis hükûmetine verdiği ültimatom üzerine Gürcü idaresinin çekilmesinin ardından köy fiilen Türkiye'ye katıldı. Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti'nin topraklarının işgal edilmesinin ardından Sovyet Rusya ile Ankara Hükümeti'nin 16 Mart 1921'de imzaladığı Moskova Antlaşması'yla Varaçkana köyünü de kapsayan Artvin ile Ardahan bölgeleri Türkiye'ye bırakıldı.[13]

Varaçkan veya Varaçkana adı Türkçe olmadığı için 1925 yılında Varlık olarak değiştirildi. Ertesi yıl yapılan nüfus tespitinde Varlık köyü, Artvin vilayetinin merkez kazasına bağlıydı. Köyün nüfusu 60 hanede yaşayan 254 kişiden oluşuyordu.[14] 1950 gelen nüfus sayımında "Varlık (Varaçkan)" olarak kaydedilmiş olan köyde yaşayan kişi sayısı 395'i bulmuştu. Varlık köyü bu sırada Çoruh vilayetinin Artvin kazasına bağlıydı.[15]

Varlık köyünün Camili mahallesindeki caminin 50 metre kuzeyinde bir evin avlusunda eski bir yapının kireç harçlı kalıntıları bulunmaktadır. Köylülerin verdiği bilgiye göre bu kalıntıları eski bir kiliseden kalmadır. Caminin 80 metre doğusunda, yok kıyısında ise, başka bir yapıdan kalma kireç harçlı duvar kalıntıları vardır. Konumundan dolayı bu yapının eski bir gözetleme kulesi olduğu tahmin edilmektedir.[16]

Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]

Varlık köyü, Artvin il merkezine 12 km uzaklıktadır.[17]

Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]

Yıllara göre köy nüfus verileri
2021 210[2]
2020 210[2]
2019 202[2]
2018 205[2]
2017 222[2]
2016 210[2]
2015 211[2]
2014 196[2]
2013 215[2]
2012 224[2]
2011 227[2]
2010 238[2]
2009 213[2]
2008 235[2]
2007 235[2]
2000 304[17]
1990 388[17]
1985 317[17]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ "Varlik, Turkey Page". Fallingrain.com. 30 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2022. 
  2. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p "Artvin Merkez Varlık Köy Nüfusu". Nufusune.com. 1 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2022. 
  3. ^ Taner Artvinli, Artvin Yer Adları Sözlüğü, İstanbul, 2013, s. 264, ISBN 978-605-5708-85-6.
  4. ^ "Emrullah Alemdar, 1835 Tarihli Livane (Artvin) Sancağı 2767 Numaralı Nüfus Defterinin Değerlendirilmesi, Erzurum, 2019, s. 15". 30 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2021. 
  5. ^ Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; VIII. cilt, s. 356, ISBN 9789157871117.
  6. ^ a b ""Artvin kazası (1886 Yılı)" (Rusça)". 25 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Haziran 2020. 
  7. ^ 2015 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2016, s. 184, 188 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9123-9-9
  8. ^ Roland Topçişvili- İnga Ğutidze, XIX. Yüzyıl ve XX. Yüzyıl Başlarındaki Rus Belgelerinde Şavşeti ve Klarceti Yer Adları, 2019, Tiflis, s. 23 7 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 9789941485244.
  9. ^ Klarceti (Gürcüce), Mamia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Şota Mamuladze, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Cemal Karalidze, Batum, 2016, s. 188 9 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-8969-5
  10. ^ "Roland Topçişvili, Gürcülerin Etnik Tarihi ve Gürcistan'ın Tarihsel-Etnografik Bölgeleri (Gürcüce), 2002, s. 66-67". 16 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2021. 
  11. ^ "Emrullah Alemdar, 1835 Tarihli Livane (Artvin) Sancağı 2767 Numaralı Nüfus Defterinin Değerlendirilmesi, Erzurum, 2019, s. 15, 47-51". 30 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2021. 
  12. ^ Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; VIII. cilt, s. 357, ISBN 9789157871117.
  13. ^ "Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1969, 3 Cilt, 2. cilt s. 489". 8 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2021. 
  14. ^ Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumat-ı Umumiye, 2010 (Birinci basımı 1927), s. 140, ISBN 978-9944-197-52-6.
  15. ^ Başvekâlet İstatistik Umum Müdürlüğü (1954). "1950 Umumî Nüfus Sayımı: Vilâyet, Kaza, Nahiye ve Köyler itibarıyla Nüfus" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020. 
  16. ^ 2015 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2016, s. 120 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9123-9-9
  17. ^ a b c d "Varlık Köyü". YerelNet.org.tr. 19 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2014. 

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Varlık,_Artvin&oldid=30958868" sayfasından alınmıştır