Ebla Tabletleri
Ebla tabletleri Suriye sınırları içerisinde yer alan antik kent Ebla'da 1800 tam kil tablet, 4700 parça ve binlerce küçük parçadan oluşan bir saray arşivi koleksiyonudur.[1] Tabletler İtalyan arkeolog Paolo Matthiae ve onun ekibi tarafından 1974-75 yılları arasında antik kent Tell Mardikh kazıları sırasında keşfedildi.[2][3] Hepsi MÖ 2500 ve şehrin yıkıldığı MÖ 2250 yılları arasında tarihlendi.[4] Bugün, tabletler Suriye'de Halep, Şam ve İdlib müzelerinde tutulmaktadır.
Dil[değiştir | kaynağı değiştir]
Tabletlerdeki yazılarda iki dil ortaya çıkmıştır: Yerel olarak konuşulan Ebla dilini fonetik olarak temsil eden Sümerce ve daha önce bilinmeyen bir dil kullanılan Sümer çivi yazısı (Sümer logogramları veya "Sumerogramlar").[5]
İçerik ve önemi[değiştir | kaynağı değiştir]
Tabletlerde Ebla şehrinin kral listeleri, kraliyet törenleri, ferman ve anlaşmalar, yer isimlerinin yer aldığı atlas (MÖ 2600) ile[6] ilahiler, ayinler, destanlar ve atasözlerini içeren edebi metinler vardır. İbrahim, İsmail ve Davud'un isimleri vardır. Tevrat'ta ve İncil'de geçmeyen ancak Kur'an da ismi geçen İrem şehrinden bahsedilmiştir.[7]
Kutsal Kitap arkeolojisi[değiştir | kaynağı değiştir]
Ebla metinlerinin Kutsal Kitap'daki bazı kişilere ve olaylara gönderme yaptığı iddiası, tabletlerin yayınlanmasının ardından büyük bir tartışma yarattı. Tartışmanın odağında, tabletlerin İbrahim, Davut, Sodom ve Gomorra gibi Kutsal Kitap'de bahsedilen kişilere ve yerlere atıfta bulunup bulunmadığı ve dolayısıyla Kutsal Kitap'ı doğrulayıp doğrulamadığı yatıyordu. Giovanni Pettinato tarafından ortaya atılan sansasyonel iddialar ve tam metinlerin gecikmeli olarak yayınlanması, bu tartışmayı kısa sürede bir akademik krize dönüştürdü. Modern Arap-İsrail çatışmasının siyasi bağlamı da tartışmayı alevlendirerek, Siyonistlerin Filistin üzerindeki hak iddialarının "kanıtı" olarak kullanılma potansiyeli üzerine bir tartışmaya dönüştürdü.[2]
Pettinato ve diğer araştırmacıların ön tahminlerine ve spekülasyonlarına dayanan Ebla'nın Kutsal Kitap'la bağlantılı olduğu fikri, ilk başta medyada büyük ilgi uyandırmış olsa da, bu heyecanın büyük ölçüde "temelsiz ve asılsız iddialara" ve "kamuya sızdırılan devasa miktarda yanlış bilgiye" dayandığı anlaşılınca, şu anda yaygın bir şekilde eleştirilmektedir.[8] Mevcut kanıtlar ve uzman görüşleri, Ebla'nın Kutsal Kitap arkeolojisinde oynadığı rolün son derece sınırlı olduğunu gösteriyor.[2]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Numbers as in R. Biggs, "The Ebla tablets: an interim perspective", The Biblical Achaeologist 43 (1980:76-87); Palace G in the excavation reports.
- ^ a b c Moorey, 1991, p.150–152.
- ^ Hans H. Wellisch, "Ebla: The World's Oldest Library", The Journal of Library History 16.3 (Summer 1981:488-500) p. 488f.
- ^ Dumper; Stanley, 2007, p.141.
- ^ Hetzron, Robert (1997). The Semitic Languages. Routledge. s. 101. ISBN 0-415-05767-1. 23 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2015.
- ^ Giovanni Pettinato, "L'atlante geografico del vicino oriente attestato ad Ebla e ad Abū Salābikh", Orientalia 47 (1978:50-73).
- ^ 1) "Ebla", Funk & Wagnalls New Encyclopaedia, (c) 1995 Funk & Wagnalls Corporation, Infopedia 2.0, SoftKey Multimedia Inc. 2) Mitchell Dahood, "Ebla", The Academic American Encyclopaedia ,Op. Cit. 3) Howard La Fay, " Ebla: Bilinmeyen Büyük Bir İmparatorluk ", National Geographic Magazine, Aralık 1978, s. 736. 4) Chaim Bermant ve Michael Weitzman, "Ebla: Arkeolojide bir İlham", Times Kitapları, 1979, Wiedenfeld ve Nicolson, İngiltere, s. 184.
- ^ Chavalas, 2003, P.40–41.