İğneada
| İğneada | |
|---|---|
 | |
 | |
 Kırklareli | |
  İğneada İğneada'nın Kırklareli'deki konumu | |
| Ülke | Türkiye |
| İl | Kırklareli |
| İlçe | Demirköy |
| Coğrafi bölge | Marmara Bölgesi |
| İdare | |
| • Belediye başkanı | Altuğ Erdem (AKP) |
| Nüfus (2015) | |
| • Toplam | 2,148 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0288 |
| İl plaka kodu | 39 |
| Posta kodu | 39650 |
Resmî site İğneada Belediyesi | |
İğneada, Kırklareli'nin Demirköy ilçesine bağlı, Trakya'nın Karadeniz sahilinde bir beldedir. Adında ada kelimesi geçmesi rağmen ada değildir. 22 kilometrelik bir sahile sahiptir. Bağlı olduğu ilçeye 26 km., Kırklareli il merkezine 100 km., İstanbul'a 224 km. uzaklıktadır. Nüfusu, TÜİK 2023 sayımına göre 2874 kişidir.[1] Belde doğal İğneada körfezinde yer almaktadır. Körfezin kuzey doğusunda yer alan İğneada Burnu üzerinde, Karadeniz'in en batısında yer alan tarihi Limanköy Fransız Feneri bulunmaktadır.[2]
Etimoloji[değiştir | kaynağı değiştir]
İğneada'nın adının kökeni kesin olarak bilinmemekle birlikte, iki farklı görüş bulunmaktadır:
1. Yerleşimin adı, burayı Osmanlı topraklarına katan İne Bey'den gelmektedir. Daha sonra "İneada" adıyla bilinen yerleşimin ismi zamanla İğneada olmuştur.
2. Bölge, antik Trak yerleşimidir.[3] Burada, İğneada Burnu'nun batısında, Trakların en savaşçı Thyn klanı üyelerine ait Thynias (Eski Yunanca: Θυνιάς) adında bir yerleşim yeri bulunmaktadır (Roma kaynaklarında Kefken Adası da Thynias adıyla gösterilmektedir. Karıştırılmaması gereklidir.[4]). Yerleşim yeri antik Salmydessus (günümüz Kıyıköy)'un kuzeyinde yer alıyordu. Thynias adı; Romalı coğrafyacı Pomponius Mela, Romalı yazar Gaius Plinius Secundus, Antik Yunan coğrafyacı Strabon, Antik Yunan tarihçisi Arrian'ın yazılarında geçmektedir.
Thynias adı, bölgenin Osmanlı İmparatorluğu tarafından fethine kadar kullanımdaydı. Türklerin bölgeye yerleşmesiyle Thynias adı zamanla bozularak Thynias - Tinyas - İneada - Yeniada- İniada gibi formlardan sonra son şekli İğneada'yı almıştır.
Beldenin eski adı 1891 yılı kayıtlarında İniada olarak geçmektedir.[5]
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
İğneada'nın bulunduğu bölgenin geçmişi Trak kavimlerine kadar uzanmaktadır. Bölgede Thynias adıyla bir yerleşimin olduğu bilinmektedir.
Sivriler köyüne yakın orman alanı içinde bir çok Trak mezarı (tümülüs) bulunmaktadır.
Bulanıkdere'ye yakın Aypolos (αἰπόλος, Türkçesi: keçi çobanı) denilen bölgede tümülüsler, höyükler, eski bina kalıntıları ve Traklara ait mezarlar yer almaktadır.[6]
Sislioba köyünde, Sivriler Köyü Çatalarmut mevkiinde ve bugünkü İğneada Limanı'nın olduğu yerde bulunan taş ocağının yer aldığı sırtta[7] Cenevizlilerden kalma kale kalıntıları olduğu bilinmektedir.[6]
Evliya Çelebi, 1662 senesinde Alaman Diyar-ı Gazasına ve Macar Kızıl Elmasına giderken bu kıyılardan geçtiğini yazmıştır. Evliya Çelebi Seyahatnamesi’nde bu bölgeden; “1452 tarihinde Fatihinde Gazilerinden İne adlı gazi fethetmiştir. Karadeniz’de bundan başka ada yoktur. Her tarafı bine ve limandır. Harap bir küçük kalesi vardır. İçinde oduncu Rumlar oturur.”diye bahsetmektedir.[8]
Joseph-Marie Jouannin tarafından yazılan, Travels in Various Countries isimli, 1810 tarihli anı notlarında İğneada'dan, "İneada" adıyla bahsedilmekte ve İğneada körfezinin ve civarının bir haritası yer almaktadır.[7]
İğneada, İğneada körfezi yapısı sebebiyle, yıllar içinde doğal bir liman olarak kullanıldı. İğneada körfezinde tarih öncesi ve yakın çağlara ait birçok batık geminin olduğu bilinmektedir. Bu batıklarda yapılan araştırmalarda çok sayıda amfora, pipo ve seramik eşyaya rastlanmaktadır. Günümüzde bile sahile antik pipo ve seramik parçaları vurmaktadır.[9]
2000'li yıllara kadar özellikle İstanbul'un yakacak odun ihtiyacını karşıladı. Yöredeki köylerden (özellikle Avcılar köyünden) göçlerle nüfusu büyüdü. 1950'lerden sonra iptidai balıkçılık yöntemleri uygulandı.
Cumhuriyet döneminde, 1972 yılına kadar kasabada Nahiye Müdürlüğü bulunmaktaydı.
29 Şubat 1972'de belediye statüsü alarak beldeye dönüştü.[10] İğneada'nın ilk belediye başkanı bağımsız aday Muammer Akbaş oldu.[11]
Ekonomi[değiştir | kaynağı değiştir]
İğneada ekonomisinin itici sektörleri önem sırasına göre, turizm, ormancılık, balıkçılık, arıcılık, hayvancılık ve tarımdır.
Turizm[değiştir | kaynağı değiştir]
İğneada'da turizm, 2000'li yıllardan sonra gelişme eğilimindedir. Bölgede yıldızlı ve butik oteller, yerel oteller ve pansiyonlar bulunmaktadır. 90'lı yıllarda ev pansiyonculuğu gelişmiş olmasına karşın, günümüzde otel ve ticari pansiyon sayısının artmış olması, ev pansiyonculuğunda gerilemeye yol açmıştır.
İğneada'da gastronomi'ye ilgi, son yıllarda artmıştır. Özellikle bölgede yapılan balık avcılığı bunun lokomotifidir. Çarşı içinde, sahil boyunca ve İğneada Limanı'nda bir çok balık restoranları bulunmaktadır.
İğneada 1970-1990 yılları arasında av turizminde önemli bir yer kaplamaktaydı. Ancak gerek bir çok av hayvanının soyunun tükenme seviyesine gelmesi, gerekse avcılık konusunda merkezi hükümet tarafından getirilen yoğun regülasyonlar sebebiyle günümüzde yok denecek kadar azalmıştır. Günümüzde yaygın olarak domuz avcılığı yapılmaktadır.
Ormancılık[değiştir | kaynağı değiştir]
Cumhuriyetin ilanı ile birlikte, yöredeki ormanlar şahısların elinden alınıp, millileştirilmiştir. Millileştirilmenin yapıldığı ilk yıllarda yoğun olarak sabotaj kaynaklı orman yangınları görülmüştür.
Bölgedeki ormanlardan 2000'li yıllara kadar tıraşlama denilen yöntemle yakacak odun üretimi yapılmış olup, yöre halkının temel geçim kaynağı olmuştur. Ülke çapında doğal gaz ile ısınma yöntemine geçilmesi sebebiyle ısınmada odunun önemi azalmış ve yörede yakacak odun üretimi azalmıştır. Yörede, odun kömürü üretimi için ve lahmacun ve ekmek fırınları için yakacak odun üretimine devam edilmektedir.
İğneada'da 80'li ve 90'lı yıllarda parke taslağı ve sap taslağı üretimi yoğun olarak yapılmıştır. Ancak bunlarda teknolojik gelişmeye mağlup olmuş ve yok denecek aşamaya gelmiştir.
Sanayi tipi ormancılık ta yıllar boyunca İğneada'da yapıla gelmiştir. İnşaat sektöründe ahşağ doğrama, ahşap iskele ve kalıp kullanımından dolayı yörenin ormancılık ürünleri yoğun talep görmekteydi. Özellikle Türkiye Taş Kömürleri nin kömür madeni ocaklarında kullanmak üzere sanayi tipi direk ve tomruk ürünleri üretilmiştir. Ancak inşaat sektöründe plastik doğramaya geçilmesi ve metal iskele ve kalıp kullanımına geçilmesi ve TTK'nın ahşap yerine metal kullanımına geçmesiyle bu ürünlere de talep yok denecek kadar azalmıştır.
Balcılık[değiştir | kaynağı değiştir]
Ülkemizde yeni yeni tanınmaya başlanan yurt dışında Amerika Birleşik Devletleri'nde ve Avrupa Birliği ülkelerinde çok bilinen bir bal olan meşe balı, çiçeklerden toplanan nektardan elde edilen bir bal olmayıp, salgı balıdır. Doğası gereği, diğer ballara göre daha az üretilir, Temmuz ve Ağustos aylarında meşe ağacının yapraklarından salgılanan sıvının arılar tarafından bala dönüştürülmesiyle elde edilen, siyaha yakın, koyu renkli bir baldır.[12] Kırklareli Meşe Balı, yoğun olarak İğneada meşe ve Longoz ormanlarında yetiştirilmektedir.
Koruyucu ve antioksidan özelliği yüksek olan Meşe Balının uzun uğraşılar sonucu gerçek kimliği tescil edilmiştir. 2018 yılında Kırklareli İl Tarım ve Orman Müdürlüğü ve Trakya Kalkınma Ajansı arasında imzalanan protokol gereği yapılan proje ile "Kırklareli Meşe Balı Coğrafi İşaret Tescili çalışmaları 2019 ve 2020 yıllarında başlatılmış ve 15 Kasım 2020 tarihinde tescil başvurusunu tamamlayarak "Coğrafi İşaret Tescil Belgesi" almaya hak kazanmıştır.[13][14]
Nükleer santral[değiştir | kaynağı değiştir]
14 Ekim 2015 tarihinde Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Ali Rıza Alaboyun tarafından ülkenin üçüncü nükleer enerji santralinin İğneada'da yapımının planlandığı açıklandı.[15][16] Bu açıklamanın ardından Demirköy Belediye Başkanı Muhlis Yavuz, nükleer santralin ilk gündeme geldiği günden bu yana ilçe ve belde halkı tarafından istenmediğini dile getirdi.[17] Trakya’yı kapsayan üst ölçekli planlarda 2013 yılında yapılan değişiklikle eklenen "enerji üretim santralları yapabilir" maddesine Trakya Platformu tarafından dava açıldığı ve yürütmeyi durdurma kararı alındığı, bu nedenle Trakya’nın herhangi bir yerine enerji üretim santrali yapılamayacağı ileri sürülmektedir.[17] Orman ve Su İşleri Bakanı Veysel Eroğlu ise 16 Ekim 2015'te İğneada'da nükleer santralle ilgili bir çalışma ve başvuru olmadığını söyledi.[18] 8 Kasım 2022'de Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, Trakya'daki nükleer santralin yer tespiti çalışmalarının devam ettiğini açıkladı.[19]
İğneada ormanları[değiştir | kaynağı değiştir]
Ayrıca bakınız: İğneada Longoz Ormanları Millî Parkı
Istranca dağlarının Karadeniz kıyısına bakan bu ormanlar "Longoz" adıyla anılır. Kayın, meşe, dişbudak ve kızılağaç bu ormanların başlıca türleriidir. ormanlar yağışlı mevsimlerde tam olarak su altında bulunurken yaz mevsiminde yer yer göllerle kaplıdır. Bu alanda 500 civarında bitki ve hayvan türü dikkat çeker. Özellikle yaban kedisi, su samuru ve kuğunun yaşam alanıdır.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
 |
Wikimedia Commons'ta İğneada ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- ^ "Nüfus, 2023" (PDF). TUİK. Kırklareli Valiliği. 2013. Erişim tarihi: 3 Haziran 2024.
- ^ "Limanköy Feneri | Kırklareli Kültür Varlıkları Envanteri". web.archive.org. 7 Ekim 2020. 7 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2023.
- ^ "Thynias Pr., Ä°ÄŸneada Burnu – Digital Atlas of the Roman Empire". imperium.ahlfeldt.se. Erişim tarihi: 2 Haziran 2024.
- ^ "ToposText". topostext.org. Erişim tarihi: 2 Haziran 2024.
- ^ "Ost-Europa, No. 5: Süd-West-Russland, Rumänien & Bulgarien (1891, Stieler´s Handatlas, Justus Perthes) - Landkartenarchiv.de". www.landkartenarchiv.de. 15 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2023.
- ^ a b "İğneada". www.demirkoy.gov.tr. Erişim tarihi: 3 Haziran 2024.
- ^ a b "Chart of Igneada Port, 1810, (Kırklareli, İğneada Haritası)". www.haritagravur.com. Erişim tarihi: 3 Haziran 2024.
- ^ "Tarihçe". İğneada Belediyesi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2024.
- ^ "Tarihçe". İğneada Belediyesi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2024.
- ^ "Belediye Kurulmasına Dair Kararlar" (PDF). Resmî Gazete. 17 Mart 1972. 2 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2021.
- ^ "Muammer AKBAŞ". İğneada Belediyesi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2024.
- ^ "Kırklareli Meşe Balı Coğrafi İşaret Tesciline Kavuştu". kirklareli.tarimorman.gov.tr. Erişim tarihi: 3 Haziran 2024.
- ^ "No: 674 – Menşe Adı KIRKLARELİ MEŞE BALI" (PDF). TPE. 2021. Erişim tarihi: 3 Haziran 2024.
- ^ "Coğrafi İşaret Platformu". Coğrafi İşaret Platformu. Erişim tarihi: 3 Haziran 2024.
- ^ Enerji Bakanı: "3. nükleer santral İğneada'ya yapılabilir". 15 Ekim 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. NTV. 14 Ekim 2015. En son 15 Ekim 2015 tarihinde erişildi.
- ^ "3. Nükleer Santral İğneada’ya yapılacak". 17 Ekim 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Sözcü. 14 Ekim 2015. En son 15 Ekim 2015 tarihinde erişildi.
- ^ a b "Bölge halkı İğneada’ya nükleer santral projesine karşı: Hukuken yapılamaz" 17 Ekim 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Diken. 15 Ekim 2015. En son 15 Ekim 2015 tarihinde erişildi.
- ^ "Orman ve Su İşleri Bakanı, Enerji Bakanı'nı yalanladı: İğneada'ya nükleer santralle ilgili bir çalışma yok!". 16 Ekim 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. T24. En son 15 Ekim 2015 tarihinde erişildi.
- ^ "Türkiye'nin 3. nükleer santrali için Trakya'da yer tespit çalışmaları başladı". T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı. 8 Kasım 2022. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2024.